Current Affairs 26 December 2024

महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी अलीकडेच प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत (PMAY) ६.५ लाख घरांसह एका मोठ्या गृहनिर्माण प्रकल्पाला मंजुरी दिल्याबद्दल केंद्र सरकारचे आभार मानले. फडणवीस यांनी आणखी १३ लाख घरे बांधण्याचा इरादा जाहीर केला, ज्यामुळे राज्यातील गृहनिर्माण संकट दूर होण्यास मदत होईल.

सुशासन दिनी सुरू करण्यात आलेली “विक्षित पंचायत कर्मयोगी” मोहीम माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या १०० व्या वाढदिवसानिमित्त आयोजित केली जाते. या प्रकल्पाचा उद्देश पंचायती राज संस्था (पीआरआय) बळकट करण्यासाठी सुधारित प्रशासन साधने आणि कौशल्ये वापरणे आहे.

हुआकावामेलिकू सियाओसी सोवालेनी यांनी ९ डिसेंबर रोजी राजीनामा दिला; त्यांच्या जागी ऐसाके व्हॅलू एके यांची नुकतीच टोंगाचे पंतप्रधान म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. २०१० मध्ये सुरुवातीला संसदेत प्रवेश केल्यानंतर, एके यांची स्पष्ट राजकीय पार्श्वभूमी आहे आणि ते फेब्रुवारी २०२४ मध्ये औपचारिकपणे पदभार स्वीकारतील.

न्यायमूर्ती जी.एस. संधावालिया हिमाचल प्रदेश उच्च न्यायालयात मुख्य न्यायाधीश म्हणून रुजू झाले. उत्तराखंड उच्च न्यायालयाने न्यायमूर्ती नरेंद्र जी. यांना मुख्य न्यायाधीश म्हणून नियुक्त केले. कायदा मंत्रालयाने या भेटींची पडताळणी केली.

ईशान्येकडील विकासाला पाठिंबा देण्यासाठी वित्तीय संस्थांना प्रेरित करण्याच्या उद्देशाने, केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी त्रिपुरातील अगरतळा येथे नॉर्थ ईस्ट बँकर्स कॉन्क्लेव्ह २०२४ मध्ये भाषण दिले.

पाच राज्यांवर परिणाम करणाऱ्या राजकीय बदलात राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी दोन नवीन राज्यपालांची नियुक्ती केली आहे आणि तीन जणांना पुन्हा नियुक्त केले आहे. मणिपूरसारख्या ठिकाणी वाढत्या तणाव आणि वांशिक संघर्षाच्या पार्श्वभूमीवर हे घडामोडी घडत आहेत.

रस्ते बांधणी आणि पर्यटनामुळे नैसर्गिक वातावरण बिघडवणाऱ्या मानवी क्रियाकलापांमुळे भारतातील पश्चिम घाटातील मूळ रहिवासी असलेल्या सिंह-पुच्छ असलेल्या मकाक या धोक्यात आलेल्या प्रजातीला किती भयानक परिस्थितीचा सामना करावा लागतो हे अलिकडच्या अभ्यासातून अधोरेखित झाले आहे.

मध्य प्रदेशातील खजुराहो येथील विकास प्रकल्पांनी माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या अलिकडच्या १०० व्या वाढदिवसाचे औचित्य साधले. उत्कृष्ट सरकार आणि सार्वजनिक सेवेचे मूल्य यावर भर देत, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी अनेक प्रकल्पांचे उद्घाटन केले.

Current Affairs 25 December 2024

सरकारी जबाबदारी आणि कार्यक्षम व्यवस्थापनाबद्दल जनजागृती वाढवण्यासाठी, २५ डिसेंबर रोजी सुशासन दिन साजरा केला जातो. “विक्षित भारताकडे भारताचा मार्ग: सुशासन आणि डिजिटलायझेशनद्वारे नागरिकांचे सशक्तीकरण” हा 2024 चा विषय आहे.

दूरसंचार क्षेत्रातील ग्राहक संरक्षण सुधारण्यासाठी भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरण (TRAI) ने एक सुधारणा लागू केली आहे. ग्राहकांचा अनुभव वाढवण्यासाठी आणि सेवा प्रदात्यांमध्ये समान पद्धतींची हमी देण्यासाठी, दूरसंचार ग्राहक संरक्षण (बारावी सुधारणा) नियमावली, 2024 आणि दूरसंचार दर (सत्तरवी सुधारणा) आदेश, 2024 अलीकडेच प्रकाशित करण्यात आले.

अहवालानुसार, तामिळनाडूमध्ये दरमहा किमान १५० लोकांना गालगुंड होतो, जिथे हा आजार वेगाने पसरत आहे. राज्यातील सार्वजनिक आरोग्य संचालनालयाने भारत सरकारला गालगुंडाची लस युनिव्हर्सल इम्युनायझेशन प्रोग्राम (UIP) मध्ये समाविष्ट करण्यास सांगितले आहे. हे प्रकरण अधिक आढळल्यानंतर आले आहे, ज्यामुळे लोकांना संभाव्य प्रसाराबद्दल चिंता वाटू लागली आहे.

श्रीलंकेचे नवे राष्ट्रपती अलीकडेच सागरी, ऊर्जा आणि व्यावसायिक संबंध मजबूत करण्याच्या उद्देशाने पहिल्यांदाच भारताला भेट देऊन आले. भारतीय अधिकाऱ्यांशी झालेल्या चर्चेत भारताची नेबरहूड फर्स्ट रणनीती आणि सागर व्हिजनला बळकटी देण्यात आली, ज्यात तमिळ महत्त्वाकांक्षा, आर्थिक पुनर्प्राप्ती आणि चिनी प्रभाव रोखण्यावर लक्ष केंद्रित केले गेले.

सर्वोच्च न्यायालयाचे माजी न्यायाधीश न्यायमूर्ती (निवृत्त) व्ही. रामासुब्रमण्यम यांची नुकतीच भारतीय राष्ट्रपतींनी राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे (NHRC) अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती केली.

हिंद महासागराच्या पृष्ठभागाखाली ४,५०० मीटर खोलवर एका सक्रिय हायड्रोथर्मल व्हेंटची प्रतिमा काढणे हा भारताच्या खोल महासागर मोहिमेसाठी अलिकडचा एक महत्त्वाचा टप्पा होता. समुद्रयान मोहिमेसाठी आणि इतर शोध उपक्रमांसाठी मोठ्या आशेसह, हा शोध भारताच्या खोल समुद्रातील विज्ञान आणि खनिज शोधात प्रगती करतो.

जीनोम रिसर्चमध्ये प्रकाशित झालेल्या अलीकडील अभ्यासानुसार, मायटोकॉन्ड्रियल डीऑक्सीरिबोन्यूक्लिक ॲसिड (mtDNA) मधील हटवणे हे वृद्धत्वासोबत स्नायूंच्या नुकसानाचे एक प्रमुख कारण आहे. शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले की या असामान्यतांमुळे मायटोकॉन्ड्रियल क्रियाकलाप धोक्यात येऊन स्नायूंचा नाश होतो. या संशोधनाद्वारे वयाशी संबंधित स्नायूंचा नाश पुढे ढकलण्याचे संभाव्य मार्ग सादर केले आहेत.

सर्वोच्च न्यायालयाच्या कॉलेजियमने अलीकडेच उच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशपदासाठी विचाराधीन असलेल्या अर्जदारांना स्क्रीनिंगच्या निकषांपेक्षा “पलीकडे” देवाणघेवाणीत गुंतवले. न्यायालयीन कामाचे मूल्यांकन, आयबीच्या टिप्पण्या, राज्यपालांमार्फत मुख्यमंत्र्यांची मते आणि न्याय विभागाच्या निरीक्षणे हे नियमित स्क्रीनिंग प्रक्रियेचा भाग आहेत.

Current Affairs 24 December 2024

2025 मध्ये होणाऱ्या प्रजासत्ताक दिनाच्या समारंभाची थीम संरक्षण मंत्रालयाने जाहीर केली आहे. थीम “स्वर्णिम भारत – विरासत और विकास” आहे आणि ती भारताच्या सांस्कृतिक वारशाला आणि प्रगतीला उजाळा देण्यासाठी आहे. या कार्यक्रमात विविध राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांच्या चित्ररथांद्वारे देशाच्या वैविध्यपूर्ण संपत्तीचे प्रतिनिधित्व केले जाईल.

केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी अलीकडेच नवी दिल्ली येथे “३७ वे इंटेलिजेंस ब्युरो शताब्दी देणगी व्याख्यान” दिले. शाह यांनी आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी आणि राष्ट्रीय सार्वभौमत्वाचे रक्षण करण्यासाठी मजबूत गुप्तचर यंत्रणेचे महत्त्व अधोरेखित केले.

भारतातील सर्वात स्वच्छ शहर म्हणून ओळखले जाणारे इंदूर शाश्वततेत प्रगती करत आहे आणि २२ डिसेंबर रोजी देशातील पहिले शून्य कचरा विमानतळ बनण्याची तयारी करत आहे. हा उपक्रम कचऱ्याच्या व्यापक व्यवस्थापनावर लक्ष केंद्रित करतो, ज्यामध्ये विमानतळ आणि त्याच्या विमानांद्वारे उत्पादित कचऱ्याचे पुनर्वापर समाविष्ट आहे.

आशियाई विकास बँक (ADB) आणि भारत सरकारने अलीकडेच शाश्वत पायाभूत सुविधा सुधारण्यासाठी एक भागीदारी स्थापन केली आहे. या भागीदारीत पर्यावरणपूरक उपक्रमांना प्रोत्साहन देण्यासाठी $500 दशलक्ष कर्जाचा समावेश आहे. इंडिया इन्फ्रास्ट्रक्चर फायनान्स कंपनी लिमिटेड (IIFCL) ही निधीची वाटणी करणारी माध्यम असेल आणि करारात त्यांचा प्रभावी वापर सुनिश्चित करण्यासाठी सरकारी हमी समाविष्ट आहे.

सरकारच्या नवीन उत्पादन शुल्क धोरणाचा भाग म्हणून उत्तराखंडने अलीकडेच कोटद्वार येथे आपली पहिली वाइन उत्पादन सुविधा स्थापन केली आहे, जी वाइन पर्यटनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी डिझाइन केलेली आहे. या सुविधेमुळे आधीच 1000 वाइन केस तयार झाले आहेत, ज्यामुळे स्थानिक आणि पर्यटक दोघांनाही रस निर्माण झाला आहे.

Bihar is making preparations to host the Women’s Kabaddi World Cup in March 2025, marking the second time the state has organized this prestigious event. The inaugural tournament was a triumph in 2012. The Rajgir Sports Academy, which boasts a contemporary indoor stadium that can accommodate 5,000 spectators, will serve as the venue for the matches.

भारताने अलीकडेच महाराष्ट्रातील नागपूर येथील मानसर येथील राष्ट्रीय महामार्ग-44 वरील पहिल्या बायो-बिटुमेन-आधारित राष्ट्रीय महामार्गाचे उद्घाटन केले आहे. प्राज इंडस्ट्रीज, सीएसआयआर-सीआरआरआय, एनएचएआय आणि ओरिएंटल यांच्या सहकार्याने विकसित केलेल्या लिग्निन-आधारित जैव-बिटुमेन तंत्रज्ञानाचा वापर केला जातो.

Current Affairs 23 December 2024

क्वांटम तंत्रज्ञानाच्या वापराद्वारे संप्रेषणाची सुरक्षा सुधारण्यासाठी भारत पुढील दोन ते तीन वर्षांत क्वांटम उपग्रह तैनात करण्याचा मानस बाळगतो. हा उपक्रम राष्ट्रीय क्वांटम मिशन (NQM) चा एक घटक आहे, जो एप्रिल २०२३ मध्ये ₹6000 कोटी बजेटसह अधिकृत करण्यात आला होता. NQM २०३१ पर्यंत चालू राहील आणि संप्रेषण आणि संवेदन प्रणाली वाढविण्यासाठी क्वांटम भौतिकशास्त्राच्या वापरावर लक्ष केंद्रित करेल.

पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्री श्री भूपेंद्र यादव यांनी अलीकडेच “इंडिया स्टेट ऑफ फॉरेस्ट रिपोर्ट २०२३” (ISFR २०२३) जाहीर केला. उपग्रह प्रतिमा आणि क्षेत्रीय सर्वेक्षणांचा वापर करून, १९८७ पासून फॉरेस्ट सर्व्हे ऑफ इंडिया (FSI) द्वारे तयार केलेला हा द्वैवार्षिक अहवाल भारताच्या वन आणि वृक्ष संसाधनांबाबत संपूर्ण महत्त्वपूर्ण डेटा प्रदान करतो.

व्यवसाय आणि ग्राहकांसाठी कर प्रक्रिया सुलभ करणे आणि करचोरी कमी करणे या उद्देशाने, कर चौकटीत कर अनुपालन आणि स्पष्टता सुधारण्यासाठी जीएसटी कौन्सिलने अलिकडच्या काळात सुधारणा लागू केल्या आहेत.

कुवेतचा सर्वोच्च राष्ट्रीय सन्मान, ऑर्डर ऑफ मुबारक अल-कबीर, नुकताच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना प्रदान करण्यात आला. कुवेतचे अमीर, शेख मेशल अल-अहमद अल-जाबेर अल-सबाह यांनी ही मान्यता दिली, जी राष्ट्रांमधील असलेल्या मजबूत आत्मीयतेचे आणि परोपकाराचे सूचक आहे.

२००५ च्या तुलनेत, अमेरिकेने २०३५ पर्यंत हरितगृह वायू उत्सर्जन ६१-६६% ने कमी करण्याचे महत्त्वाकांक्षी उद्दिष्ट निश्चित केले आहे, २०३० पर्यंत ५०-५२% कपात करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. पॅरिस कराराअंतर्गत संयुक्त राष्ट्रांना सादर केलेल्या राष्ट्रीय निर्धारित योगदानाचा (एनडीसी) एक भाग सुधारित उद्दिष्ट आहे.

राष्ट्रीय महामार्ग प्रकल्पांची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालय (MoRTH) द्वारे स्वयंचलित आणि बुद्धिमान मशीन-अनुदानित बांधकाम (AIMC) प्रणाली लागू केल्या जात आहेत. प्रकल्प पूर्ण होण्यात सतत होणाऱ्या विलंबांना दूर करणे आणि भागधारकांमध्ये रिअल-टाइम अपडेट्स आणि डेटा शेअरिंग प्रदान करणे हा यामागील उद्देश आहे.

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या ‘द स्टेट फायनान्स – अ स्टडी ऑफ बजेट्स ऑफ २०२४-२५’ अहवालात राज्य सरकारांनी राजकोषीय एकत्रीकरणात केलेल्या प्रगतीवर तसेच त्यांच्यासमोरील महत्त्वाच्या आव्हानांवर भर देण्यात आला आहे, ज्यामध्ये उच्च कर्ज पातळी आणि वाढत्या अनुदानांचा समावेश आहे.

 Current Affairs 21 December 2024

2025 ची जागतिक पॅरा ॲथलेटिक्स अजिंक्यपद स्पर्धा नवी दिल्ली येथे होणार आहे, जिथे भारत पहिल्यांदाच या प्रतिष्ठित स्पर्धेचे आयोजन करत आहे. हा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. 26 सप्टेंबर ते 05 ऑक्टोबर दरम्यान होणाऱ्या या अजिंक्यपद स्पर्धा जगभरातील पॅरा-अ‍ॅथलीट्सच्या क्षमतांवर प्रकाश टाकतील.

भारताचा औषध उद्योग हा टनेजच्या बाबतीत तिसऱ्या क्रमांकाचा आहे आणि २०२३-२४ आर्थिक वर्षात त्याचे मूल्य ५० अब्ज डॉलर्स आहे. निर्यातीचे योगदान २६.५ अब्ज डॉलर्स आहे, तर भारताचा औषध उद्योग २३.५ अब्ज डॉलर्सचा आहे. या क्षेत्राचे उत्पादन मूल्य जगात १४ व्या क्रमांकावर आहे आणि त्यात विविध प्रकारच्या उत्पादनांचा समावेश आहे.

भारती एअरटेलने अलीकडेच जम्मू आणि काश्मीरमधील सात सीमावर्ती गावांमध्ये मोबाइल सेवा देणारी पहिली खाजगी दूरसंचार कंपनी बनून एक महत्त्वाचा टप्पा गाठला आहे. हा उपक्रम व्हायब्रंट व्हिलेज प्रोग्रामशी सुसंगत आहे, जो सीमावर्ती भागात पायाभूत सुविधा वाढवण्यासाठी समर्पित आहे आणि दुर्गम भागांसाठी कनेक्टिव्हिटी सुधारतो.

कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) सदस्यांना थेट एटीएममधून पैसे काढण्याची आणि विमा दावे सादर करण्याची सुविधा देऊन त्यांच्या भविष्य निर्वाह निधी (PF) गुंतवणुकीमध्ये प्रवेश करण्याच्या पद्धतीत बदल करण्यास सज्ज आहे. या सुधारणाचा उद्देश पैसे काढण्याची प्रक्रिया सुलभ करणे आहे, जी ऐतिहासिकदृष्ट्या वेळखाऊ आणि कठीण राहिली आहे.

बनासकांठा येथील सुईगम तालुक्यात वसलेले मसाली गाव अलिकडेच भारतातील पहिले सौरऊर्जेवर चालणारे सीमावर्ती गाव म्हणून ओळखले गेले आहे. पाकिस्तानी सीमेपासून सुमारे 40 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या या गावात अंदाजे 800 रहिवासी राहतात आणि ते सीमा विकास प्रकल्पाचा एक घटक आहे, जे17 गावांना सौरऊर्जेवर चालणाऱ्या समुदायांमध्ये रूपांतरित करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे.

२०२४ मध्ये भारताने रेमिटन्समध्ये जागतिक आघाडी कायम ठेवली, अनिवासी भारतीयांनी (एनआरआय) असाधारण १२९ अब्ज डॉलर्स घरी पाठवले. मागील वर्षीच्या ८.९५ लाख कोटी रुपयांच्या रेमिटन्सपेक्षा ही लक्षणीय वाढ आहे. जागतिक बँकेच्या अहवालात असे म्हटले आहे की भारत हा मेक्सिको, चीन, फिलीपिन्स आणि पाकिस्तानला मागे टाकून सर्वात मोठा प्राप्तकर्ता आहे.

कर्करोगाच्या उपचारात लक्षणीय प्रगती करणाऱ्या रशियाने एक नवीन mRNA लस जाहीर केली आहे. या लसीच्या आश्वासक प्री-क्लिनिकल चाचण्या झाल्या आहेत आणि २०२५ च्या सुरुवातीपर्यंत रुग्णांना मोफत उपलब्ध होण्याची अपेक्षा आहे. त्यात ट्यूमरची वाढ रोखण्याची आणि कर्करोगाचा प्रसार रोखण्याची क्षमता आहे.

क्राइम अँड क्रिमिनल ट्रॅकिंग नेटवर्क अँड सिस्टीम्स (सीसीटीएनएस) ने भारतातील सर्व १७,१३० पोलिस स्टेशन यशस्वीरित्या जोडल्या आहेत, ज्यामुळे महत्त्वपूर्ण टप्पे गाठले आहेत. हे विस्तृत नेटवर्क अलिकडेच पूर्ण झाले, ज्यामुळे कायदा अंमलबजावणी संस्थांना देशभरात प्रथम माहिती अहवाल (एफआयआर) आणि आरोपपत्रे यासारखे महत्त्वाचे दस्तऐवज दाखल करण्याची आणि त्यात प्रवेश करण्याची परवानगी मिळाली.